Kết quả 05 năm thi hành Luật Trợ giúp pháp lý

năm 2017 ở thành phố Hải Phòng   

Luật Trợ giúp pháp lý (TGPL) năm 2017 được Quốc hội khóa XIV, kỳ họp thứ 3 thông qua ngày 20/6/2017, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2018 và thay thế cho Luật TGPL năm 2006. Luật TGPL năm 2017, đã mở ra một giai đoạn phát triển mới cho công tác TGPL theo hướng lấy người được TGPL làm trung tâm. Sau 05 năm triển khai thi hành Luật TGPL, được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của thành phố, sự phối kết hợp chặt chẽ của các cấp, các ngành, chính quyền cơ sở và sư quan tâm hướng dẫn về chuyên môn nghiệp vụ của Cục Trợ giúp pháp lý - Bộ Tư pháp, hoạt động TGPL ở Hải Phòng đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, cơ bản đáp ứng nhu cầu TGPL của người dân. Một số kết quả cụ thể:

 Trên cơ sở Luật TGPL và các văn bản hướng dẫn thi hành, Sở Tư pháp thành phố đã chủ động tham mưu cho UBND thành phố ban hành Kế hoạch số 234/KH-UBND ngày 15/11/2017 triển khai thi hành Luật TGPL trên địa bàn thành phố; đồng thời ban hành các Quyết định kiện toàn các chi nhánh, phê duyệt Đề án vị trí việc làm của Trung tâm để nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của Trung tâm TGPL và các Chi nhánh TGPL. Đến nay, Trung tâm TGPL nhà nước thành phố có 21 viên chức với 04 Phòng chuyên môn và 03 Chi nhánh TGPL (tại các huyện Tiên Lãng, Vĩnh Bảo, Thủy Nguyên). Đội ngũ viên chức làm công tác pháp lý của Trung tâm được chuẩn hóa với 100% có trình độ Đại học Luật chính quy và đã hoàn thành khóa đào tạo nghiệp vụ Luật sư; trong đó có 17 Trợ giúp viên pháp lý, 01 Trợ giúp viên pháp lý có trình độ Tiến sĩ Luật, 01 Trợ giúp viên pháp lý có trình độ Thạc sĩ Luật. 100% Trợ giúp viên pháp lý đã tham gia tố tụng ở tất cả các lĩnh vực hình sự, dân sự, hành chính, lao động. Ngoài ra, Trung tâm thực hiện ký hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý với 06 luật sư để tăng cường số lượng người thực hiện trợ giúp pháp lý trên địa bàn. Trung tâm đã phối hợp tổ chức mở 16 lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng về TGPL cho đội ngũ những người thực hiện TGPL trên địa bàn thành phố, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động TGPL tại địa phương.

Trung tâm TGPL nhà nước thành phố tổ chức Hội nghị tập huấn nghiệp vụ về TGPL tại Công an quận Kiến An

 Cùng với việc kiện toàn về cơ cấu, tổ chức và nguồn nhân lực, ngay sau khi Luật TGPL được ban hành, công tác truyền thông, phổ biến các nội dung cơ bản của Luật cũng được đẩy mạnh bằng nhiều hình thức phong phú, đa dạng trên hệ thống phương tiện thông đại chúng của thành phố như Báo Hải Phòng, Đài PT-TH Hải Phòng, Cổng Thông tin điện tử của thành phố, Cổng thông tin điện tử của Sở Tư pháp, Đài Phát thanh các huyện: Tiên Lãng, Thủy Nguyên, Vĩnh Bảo… kết hợp với việc tuyên truyền thông qua các đợt TGPL tại cơ sở, phát hành tờ gấp pháp luật, niêm yết các bảng tin, hộp tin về TGPL tại UBND các quận huyện, xã, phường, các cơ sở bảo trợ xã hội, Trại tạm giam, Trại giam, Nhà tạm giữ trên địa bàn thành phố… Qua đó, nội dung của Luật TGPL năm 2017 được phổ biến rộng rãi đến các tầng lớp nhân dân, giúp họ nắm bắt các thông tin, chính sách về TGPL, từ đó tìm đến Trung tâm TGPL để yêu cầu TGPL khi có vướng mắc về pháp luật.  

 Sau 05 năm triển khai thi hành Luật TGPL năm 2017, hoạt động TGPL ở Hải Phòng đã đi vào cuộc sống với sự quan tâm của đại đa số người nghèo và đối tượng chính sách, số lượng vụ việc tăng dần qua mỗi năm. Từ năm 2018 đến nay, Trung tâm TGPL nhà nước thành phố đã thụ lý 1.947 vụ việc, trong đó, tư vấn pháp luật: 645 vụ việc, tham gia tố tụng 1.295  vụ việc, đại diện ngoài tố tụng 07 vụ việc; trong đó, lĩnh vực pháp luật hình sự: 1.015 vụ việc; dân sự, hôn nhân - gia đình: 469 vụ việc; hành chính: 188 vụ việc; lĩnh vực khác: 275 vụ việc. Số vụ việc hoàn thành trong 05 năm là 1.660 vụ việc, trong đó có các đối tượng: 159 người nghèo; 534 người có công với cách mạng; 33 người dân tộc thiểu số; 279 trẻ em; 259 người bị buộc tội từ 16 đến dưới 18 tuổi; 82 người bị buộc tội thuộc hộ cận nghèo; 314 người có khó khăn về tài chính.

Phiên tòa hình sự có đối tượng được TGPL là người chưa thành niên

Đặc biệt, công tác phối hợp TGPL trong hoạt động tố tụng luôn được chú trọng, Trung tâm làm tốt công tác tham mưu cho Hội đồng phối hợp liên ngành về TGPL trong hoạt động tố tụng của thành phố tổ chức triển khai quán triệt nội dung cơ bản Luật TGPL, Thông tư liên tịch và Quy chế phối hợp trong hoạt động tố tụng cho người thực hiện TGPL, người tiến hành tố tụng và các chức danh tư pháp khác. Trung tâm TGPL thường xuyên cung cấp văn bản pháp luật về TGPL, mẫu đơn đề nghị TGPL, tờ gấp truyền thông về diện người được TGPL, thủ tục TGPL… cho các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn thành phố, đồng thời phát huy tốt vai trò nòng cốt của các Trợ giúp viên pháp lý, thu hút sự tham gia tích cực của đội ngũ Luật sư ký hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý tham gia tố tụng. Số lượng các vụ việc tham gia tố tụng chiếm đa số (66,5%) và tăng dần qua các năm (năm 2018 là 176 vụ việc, năm 2020 là 257 vụ việc, 06 tháng đầu năm 2022 là 281).  Số lượng vụ việc tham gia tố tụng 6 tháng đầu năm 2022 đã tăng 3,2 lần so với cùng kỳ  năm 2018. Kỹ năng, tham gia tố tụng của Trợ giúp viên pháp lý và Luật sư ký hợp đồng với Trung tâm đã được nâng cao rõ rệt và mang tính chất chuyên nghiệp, không những giúp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người được TGPL mà còn giúp cho các cơ quan điều tra, truy tố, xét xử giải quyết vụ án được khách quan, toàn diện, hạn chế được oan sai trong hoạt động tố tụng. Số lượng các vụ việc trợ giúp pháp lý thành công, hiệu quả ngày càng nhiều, tạo được niềm tin của người được trợ giúp pháp lý vào chủ trương, chính sách pháp luật đúng đắn của Đảng - Nhà nước và chính quyền địa phương.

Để đưa pháp luật đến với người dân tại cơ sở, Trung tâm TGPL còn chủ động xây dựng kế hoạch, làm tốt công tác phối hợp với các ban, ngành, đoàn  thể và chính quyền các địa phương tổ chức được 112 đợt TGPL tại cơ sở để tư vấn hướng dẫn pháp luật cho người dân; cấp phát miễn phí hơn 20.000 tờ gấp pháp luật, giúp cho người dân tại các xã vùng xa, vùng sâu, hải đảo của thành phố; học sinh ở các trường học, hội viên của các đoàn thể, phạm nhân đang chấp hành án ở trại tạm giam được tiếp cận với hoạt động TGPL miễn phí… Thông qua hoạt động trợ giúp pháp lý tại cơ sở đã tư vấn kịp thời những vướng mắc pháp luật, giúp hạn chế việc khiếu kiện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cũng như nâng cao hiểu biết về pháp lý cho người dân.

 Bên cạnh những kết quả đạt được, trong quá trình triển khai thực hiện Luật TGPL cũng còn không ít những khó khăn, hạn chế như sự phối kết hợp của một số cơ quan, ban, ngành, trong hoạt động TGPL chưa thật sự chặt chẽ; vẫn còn  một số nơi chính, quyền cơ sở chưa tạo thuận lợi cho hoạt động TGPL của Trung tâm cũng như việc triển khai TGPL xuống cơ sở làm giảm hiệu quả công tác TGPL; một số ít người tiến hành tố tụng thực hiện việc phối hợp TGPL còn hình thức, chưa thực sự tạo điều kiện cho Trợ giúp viên pháp lý, Luật sư tham gia tố tụng … Cùng với đó chính sách đãi ngộ với những người làm công tác trợ giúp pháp lý còn thấp, không khuyến khích, thu hút được nguồn nhân lực tham gia vào công tác TGPL.

Để công tác TGPL ngày càng đạt hiệu quả, tích cực đưa Luật TGPL năm 2017 đi vào thực tiễn cuộc sống, với vai trò là đơn vị nòng cốt trong việc triển khai thực hiện công tác TGPL, thời gian tới, Sở Tư pháp tiếp tục chỉ đạo Trung tâm TGPL xây dựng chương trình, kế hoạch công tác TGPL cụ thể, bám sát các mục tiêu trong Chiến lược phát triển TGPL ở Việt Nam, chương trình công tác của ngành Tư pháp và nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của thành phố; tăng cường mối quan hệ phối hợp giữa tổ chức thực hiện TGPL với các cơ quan thông tin, truyền thông và các cơ quan tiến hành tố tụng; tranh thủ sự quan tâm, chỉ đạo của các cấp, các ngành đối với công tác TGPL; nâng cao chất lượng các vụ việc TGPL, chú trọng vào các vụ việc TGPL bằng hình thức tham gia tố tụng, thường xuyên theo dõi, đôn đốc, giám sát, kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ của tổ chức thực hiện TGPL và đội ngũ người thực hiện TGPL….đồng thời quan tâm đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ để những người thực hiện TGPL được nâng cao năng lực, hiệu quả công tác, góp phần đưa hoạt động TGPL gần gũi hơn, thân thiết hơn với người dân, qua đó khẳng định công tác TGPL là chủ trương đúng đắn, mang đậm tính nhân văn sâu sắc của Đảng, Nhà nước ta./.